آزمایش کنید
چند حبه قند، شمع، شیشه ساعت، پنس، کبریت، خاک باغچه (مرطوب)
روش اجرا:
الف) یک حبه قند را با استفاده از پنس روی شعله شمع بگیرید و صبر کنید تا شروع به سوختن کند.
ب) حبه قند در حال سوختن را از شعله دور کنید. چه چیزی مشاهده می‌کنید؟
پ) یک حبه قند دیگر بردارید و آن را به خاک مرطوب باغچه آغشته کنید. سپس آن را روی شعله شمع بگیرید تا شروع به سوختن کند.
ت) حال حبه قند آغشته به خاک را از شعله شمع دور کنید؛ چه چیزی مشاهده می‌کنید؟
ث) از این آزمایش چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
پاسخ و توضیح آزمایش کنید صفحه 18 علوم هشتم
این آزمایش درباره مفهوم **انرژی فعال‌سازی** (Energy of Activation) و نقش **کاتالیزور** در سرعت واکنش سوختن قند است. 🔥
### ۱. مراحل و مشاهدات
| مرحله | روش | مشاهده |
| :--- | :--- | :--- |
| **الف) و ب)** | قند خالص را روی شعله بگیرید و دور کنید. | قند **به‌سختی** و با تأخیر شروع به سوختن می‌کند. پس از دور کردن از شعله، **به سرعت خاموش** می‌شود (یا اصلاً روشن نمی‌شود). |
| **پ) و ت)** | قند آغشته به خاک باغچه (مرطوب) را روی شعله بگیرید و دور کنید. | قند **سریع‌تر** روشن می‌شود و پس از دور کردن از شعله، **برای مدت طولانی‌تری به سوختن ادامه می‌دهد** یا کاملاً می‌سوزد. |
### ۲. نتیجه‌گیری
**نتیجه‌ای که از این آزمایش می‌گیریم این است که خاک باغچه (به‌ویژه عناصر معدنی آن) به‌عنوان یک کاتالیزور، سرعت سوختن قند را افزایش می‌دهد.**
* **سوختن قند (بدون خاک):** قند (ساکارز) برای شروع سوختن به **انرژی فعال‌سازی** بسیار زیادی نیاز دارد؛ به همین دلیل به‌سختی روشن می‌شود و خاموش می‌گردد.
* **نقش خاک (کاتالیزور):** خاک باغچه حاوی مواد معدنی (مانند فلزات و اکسیدهای فلزی) است که به‌عنوان **کاتالیزور** عمل می‌کنند. کاتالیزورها موادی هستند که در واکنش **شرکت می‌کنند** اما خودشان **مصرف نمی‌شوند**؛ بلکه راه دیگری (با انرژی فعال‌سازی کمتر) برای انجام واکنش فراهم می‌کنند.
* **اثر کاتالیزور:** وجود خاک باعث می‌شود که انرژی لازم برای شروع واکنش سوختن **کمتر** شود (شروع سوختن سریع‌تر) و واکنش با سهولت بیشتری ادامه یابد (دیرتر خاموش می‌شود). این یک **تغییر شیمیایی** است که با کمک یک کاتالیزور، سرعت آن افزایش یافته است. 💨
